AED-les op de basisschool

Meer dan 2000 kinderen volgden training

Jong geleerd is oud gedaan. Als dat geldt voor fietsen en zwemmen dan gaat dit toch ook op voor het bedienen van een Automatische Externe Defibrillator (AED)? De aanzet is gegeven in Nijmegen. Ruim tweeduizend basisschoolleerlingen hebben daar een training gevolgd.

Het enthousiasme spat eraf bij reanimatiecoördinator Anne-Marie Willems en kinderarts-neonatoloog René Verlaak van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) als zij begin 2012 aan de slag gaan met een bijzonder project: kinderen leren om een AED te gebruiken. Ambitieus plan? Ja. Onmogelijk? Nee. Want inmiddels blijkt hun project een groot succes: 2150 leerlingen van groep 7 en 8 weten hoe zij correct 1-1-2 moeten bellen, hoe ze in hun eigen buurt een AED moeten ophalen én gebruiken. “Allemaal winst”, zegt Anne-Marie Willems.
Niet eng
Al jaren trainen ze zorgprofessionals in het reanimeren. In hun lessen neemt de AED een belangrijke plek in. Het apparaat dat op steeds meer plaatsen te vinden is, biedt nieuwe perspectieven, vinden zij. De overlevingskans wordt groter als je snel een schok toedient. Kinderen in groep 7 en 8 van het basisonderwijs kunnen dat leren, zo is hun overtuiging. “Als ze al vroeg kennismaken met AED’s en met Basic Life Support (BLS), verandert hun houding. Een hartstilstand is dan niet meer vreemd en ‘eng’, maar iets waarvoor je in actie kunt komen. Waardoor je iemands leven kunt redden. We denken dat het trainen van kinderen ertoe leidt dat er op den duur minder mensen sterven door een hartstilstand.”
Ook onderzoek van de Nederlandse Reanimatieraad wijst in die richting. In Nederland hangen naar schatting 40.000 tot 50.000 AED’s, maar er zijn te weinig mensen die de apparatuur kunnen gebruiken. Als de AED snel en goed wordt ingezet, stijgt de overlevingskans na een hartinfarct van 18 procent (als er alleen een ambulance komt) naar 48 procent.

Pioniers
Over de combinatie elf- en twaalfjarigen en AED-gebruik was nog vrijwel niets gepubliceerd. Als twee pioniers begonnen de reanimatiecoördinator en kinderarts aan hun project. Anne-Marie Willems: “We kregen het CWZ direct achter ons en vonden sponsoren en fondsen. Ook kwam er een stichting: AED4all. We wilden aandacht in het Guiness Book of Records. In Singapore was al een record gevestigd door 1708 kinderen die konden reanimeren – zonder gebruik van AED trouwens. In elk geval moesten we daar overheen, om een vermelding te verdienen.”

“Aanvankelijk hadden René en ik het gevoel: waar beginnen we aan? En hoe overtuig je scholen van het belang? Onze twijfel bleek ongegrond. Het enthousiasme vanuit de basisscholen in Nijmegen en omstreken was groot: ze deden nagenoeg allemaal mee. Alle zevende en achtste groepers kregen les op school, met gebruikmaking van een trainingsfilmpje dat speciaal voor de stichting AED4all was gemaakt. En al snel kregen we de overtuiging: ze kunnen het!”

Sponzen
“Kinderen zijn net sponzen”, zegt zij. “Ze nemen snel informatie op. Bedenk wel: het is een kennismaking met reanimatie. De echte reanimatietraining is uitgebreider. Deze leerlingen leerden het verschil tussen flauwvallen en een hartstilstand. We legden ze uit dat een AED je vertelt welke stappen je moet nemen. Het apparaat werkt pas als de plakkers goed bevestigd worden en de schok komt alleen als een slachtoffer echt een hartstilstand heeft. Het is net een dokter in een doosje. Door deze uitleg bleek er niet één kind bang om mee te doen.”
Op AED Record Day werd aandacht voor het project gevraagd. Op 29 mei jl. kwamen 2150 leerlingen tegelijk in actie in het Goffertstadion van NEC. Daarmee werd een vermelding in het Guinness Book of Records bemachtigd, onder de naam ‘The largest AED training-session in the World’. “We hadden honderd trainers, vijfhonderd poppen en evenzovele trainingskasten. En daar omheen meer dan tweeduizend kinderen op het veld. Dat maakt indruk hoor!”

Vervolg
En nu?, “Het enthousiasme is nog steeds onverminderd groot. Natuurlijk krijgt dit project een vervolg.” Ieder jaar zullen groepen 7 en 8 worden bezocht voor een AED-les. Met steun van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) worden alle resultaten gevolgd, onder andere door middel van enquêtes. Nu al gaven alle leerlingen via vragenlijsten aan dat ze het gebruik van AED ‘in het echt’ zeker aandurven.

“We hopen dat ons project zich als een olievlek over Nederland uitbreidt. Wie weet gaat het verder de wereld over. We beseffen heel goed dat de impact van een AED-les op een kind groot kan zijn. Het is geen cup-cakes bakken, dit is serieus. Je hoopt er nooit mee in aanraking te komen maar als je weet wat je moet doen, voel je je zekerder. We zijn er van overtuigd dat het zinvol is om op de ingeslagen weg door te gaan.”