Alleen mond-op-halsbeademing is levensreddend

EHBO bij stembandlozen

Volgens schattingen zijn er in Nederland tussen de twee- en drieduizend mensen zonder stembanden. Daar komen 250 nieuwe patiënten per jaar bij, meestal vanwege een tumor op of bij de stembanden. Hoe handel je adequaat als EHBO’er wanneer je een stembandloze in nood aantreft?

Aad Vaars uit Alkmaar is stembandloos oftewel gelaryngectomeerd. Twaalf jaar geleden kreeg hij de boodschap ‘kanker’ en onderging hij een ‘laryngectomie’ – wat de medische term is voor de verwijdering van het strottenhoofd. Ook zijn stembanden werden operatief verwijderd. Sindsdien heeft hij geen normale stem meer en mondt zijn luchtpijp via een stoma (opening) uit in zijn hals.

“Dankzij een spreekventiel tussen luchtpijp en slokdarm heb ik weer geleerd te praten. Daarbij sluit ik de opening van het stoma steeds eventjes af met mijn vinger. Ik kan me zo prima verstaanbaar maken. Vanuit de Nederlandse Vereniging voor Gelaryngectomeerden (NsvG) geef ik voorlichting. Onder andere aan EHBO-verenigingen.”

Hartstikke eng
Waarom aan EHBO’ers? “Stel je wordt als stembandloze onwel op straat of tijdens een grote manifestatie en je kunt de toegesnelde EHBO’er niet vertellen wat er aan de hand is. Dan heb je een probleem. Want bij ons is bij hartreanimatie mond-op-mond-beademing niet effectief. Alleen mond-op-hals beademing kan dan een leven redden. Voor zo’n hulpverlener hartstikke eng natuurlijk, maar het is de enige mogelijkheid. En heeft een stembandloze een aanval van hyperventilatie? Dan moet de EHBO’er het plastic zakje ook niet op de mond maar op het stoma houden.”

Hoe weet je dat je met een stembandloze van doen hebt? Aan de buitenkant is het niet te zien, want elke gelaryncetomeerde draagt iets om het stoma te bedekken. “Zelf gebruik ik een sjaalbef en soms een rolkraag. Dames dragen vaak een fraai halssieraad. Je hulpverlening moet dus altijd beginnen met het vrijmaken van de hals.”

Aandachtspunten
Aad Vaars: “Is duidelijk dat je met een stembandloze van doen hebt, dan zijn dit belangrijke aandachtspunten: alles óp het stoma verwijderen maar alles ín het stoma laten zitten. Bij reanimatie: neus en mond afsluiten. Mond op hals-beademing geven. Hartmassage net als bij ‘normale’ mensen. Bij mogelijk nekletsel: nooit een gesloten steunkraag aanbrengen. Is iemand te water geraakt: door het stoma loopt het slachtoffer snel ‘vol’ dus het water zo snel mogelijk weg laten vloeien. Heeft iemand last van hyperventilatie: het zakje op het stoma in plaats van op de mond plaatsen.”

Voor alle informatie: www.nsvg.nfk.nl