Als de blaadjes vallen

Op het spreekuur ziet een arts heel wat seizoensgebonden aandoeningen. Griep in de winter, tekenbeten in de lente, zonnesteek in de zomer en als de blaadjes gaan vallen worden sommigen somber. Dat laatste is natuurlijk psychisch zult u misschien denken. Logisch dat je je minder vrolijk voelt. Het weer is slechter, de volgende vakantie is ver weg en de lange avonden zijn ook al over.

Maar het wordt steeds meer duidelijk dat er een fysieke verklaring is voor het neerslachtige gevoel als de dagen korter worden. Het belangrijkste hormoon dat betrokken is bij ons slaap-waakritme, is melatonine. Het wordt gemaakt in de pijnappelklier in de hersenen. ’s Avonds komt de productie op gang en ’s ochtends neemt de productie weer af. Melatonine heeft daarom zowel een belangrijke rol bij het goed kunnen slapen, als bij het weer fit worden in de ochtend.

Daglicht blijkt het ritme van de melatonineproductie te beïnvloeden. Zodra het licht wordt, krijgen je hersenen het signaal om te stoppen met de melatonineproductie. Je lichaam gaat hierdoor naar de ‘waakstand’. In de zomer is het vroeg licht en daardoor word je vaak fit wakker. In de winter duurt het ’s ochtends veel langer voordat het weer licht is. De melatonineproductie stopt later en je zou je het liefste nog even omdraaien om verder te slapen. Ook als je je vervolgens op wilskracht je bed hebt uitgesleept, houd je het zwaar. Door het gebrek aan voldoende licht blijf je signalen krijgen dat je beter had kunnen blijven slapen.

In het najaar en de winter is de hoeveelheid en de sterkte van het daglicht minder. De een is er meer gevoelig voor dan de ander. Bij sommigen leidt dit er toe dat ze zich gedurende de dag lusteloos, somber en prikkelbaar voelen. Als blijkt dat dit een terugkerend patroon is, bij iemand die zich in de zomer prima voelt, spreken we van een winterdip. Of in ergere gevallen van een winterdepressie. Lichttherapie kan voor deze mensen een uitkomst bieden. Door in de ochtend de ogen bloot te stellen aan intens licht, wordt het signaal afgegeven om de melatonineproductie te verlagen. Het gevolg is dat het lichaam het signaal krijgt dat het klaar is voor de dag.

Er zijn tegenwoordig verschillende lampen voor thuisgebruik. Vaak is het voldoende om ’s ochtends een kwartier je ogen bloot te stellen aan het intense licht. Hoewel de lampen vrij verkrijgbaar zijn, is het belangrijk om eerst een arts te raadplegen als u overweegt om er gebruik van te maken. Zeker als u medicatie gebruikt of een oogziekte heeft. Ook kan uw arts helpen om te bepalen of er werkelijk sprake is van een seizoensgebonden probleem en of een lichttherapie wel de meest aangewezen behandeling is. Als dat inderdaad zo is, helpt een kwartiertje kunstlicht per dag om weer het zonnetje in huis te zijn.