Bij drugsslachtoffer is psychologische aanpak nodig

“We gaan er niet tegenin als iemand overal roze olifantjes ziet”

Eerstehulpverleners komen steeds vaker drugsgerelateerde problemen tegen. Het Psy-Fi festival bij Leeuwarden, waar smart drugs van hand tot hand gingen, kon dan ook niet zonder EHBDu’ers. Met 15.000 bezoekers uit 89 landen was het deze nazomer één van de grootste psychedelische trance festivals van Europa.

Het natuurgebied De Groene Ster ondergaat voor Psy-Fi een metamorfose. Waar anders gerecreëerd wordt, zorgen professionele decoratieteams voor een sprookjesachtige aankleding. Grootste attractie zijn de mensen zelf. Als exotische paradijsvogels dansen zij 24/7 op Goa-trance muziek en slenteren ze langs kraampjes waar van alles te koop is: van kleding en zelfgemaakte sieraden tot gefrituurde insecten. Healings, massages en meditatieworkshops zorgen voor geestelijke voeding.

Bad trip
Bij een evenement als dit horen middelen die de geest verruimen, bedwelmen of oppeppen. En soms gaat het daarbij mis. ‘’Als Rode Kruis-vrijwilliger behandelen we hier bezoekers met een bad trip’’, vertelt EHBO’er Marjo Wessels. ‘’Ze zijn soms schuw, argwanend of agressief. Of in zichzelf gekeerd, verdrietig of angstig. In zo’n geestesgesteldheid ervaren zij die wespensteek als dodelijk en zien ze dat kleine wondje aan de voet als levensbedreigend. Wij kijken nergens meer van op. Veel mensen leven hier tijdelijk in een andere werkelijkheid.’’

Marjo is persoonlijk assistent van David Faber, hoofd evenementenhulp Friesland. Net als veel van hun collega’s op Psy-Fi hebben zij de module alcohol en drugs gevolgd binnen de evenementenhulpverlening. Ze mogen zich EHBDu’er noemen. Een afkorting van ‘Eerste Hulp Bij Drank en Drugsincidenten in het uitgaanscircuit’. “Deze opleiding heb je echt nodig op zo’n festival”, vertellen ze. “Natuurlijk gebruiken we de ABCDE-methodiek, “treat first what kills first”. Maar je gaat bij deze categorie slachtoffers omzichtiger te werk.”

Roze olifantjes
EHBO’ers zijn praktisch ingesteld en geneigd om direct aan te pakken. Bij een drugsslachtoffer kan zo’n rechtstreekse benadering bedreigend overkomen. ‘’En dus is een psychologische aanpak nodig’’, zegt Marjo. ‘’We gaan er niet tegenin als iemand overal roze olifantjes ziet. We zeggen hoogstens: ‘’Ik zie ze nú even niet’. Het is belangrijk om iemand die verdrietig of angstig is, aandacht te geven. Door vertrouwen te winnen, kun je de beste hulp verlenen. Een arm over de schouder of een aai over de rug doet al veel.’’

Wel moet je goed inschatten of iemand zo’n aanraking aankan, weet Marjo. ‘’Bij een stap te ver kan iemand flippen.’’ Toch is zij geen minuut bang op dit psychedelische festival. ‘’In de massa op een Koningsdag of 5 mei-viering voel ik me veel onveiliger. Daar is de sfeer vaak geladen en ligt er agressie op de loer doordat jongeren – totaal onervaren – experimenteren met drugs, in combinatie met alcohol. Die effecten versterken elkaar waardoor vijftienjarigen soms volledig in de stress raken.’’

‘Heksenketelen’
De Nederlandse tolerantie op het gebied van drugs trekt bezoekers van allerlei nationaliteiten naar Psy-Fi. Omdat er geen controle is, zijn er hier illegale middelen als LSD, paddo’s en xtc in omloop. Te koop zijn uitsluitend de legale smart drugs: plantaardige middelen met geestverruimende, bedwelmende of opwekkende werking. In de kraam van een smartshop liggen zakjes met namen als: Kratom, Salvia, Kanna, Guarana, Hawaiian baby en Morningglory… De verkoper geeft uitleg: ‘’De meeste producten vereisen een bewerking voor je ze kunt gebruiken. ‘Heksenketelen’ heet dat: vijzelen, branden en laten trekken tot thee. De effecten zijn mild tot heftig.’’

Bloedende voeten
Drugs, trance-muziek, dansen en slaapgebrek, alles draagt bij tot bewustzijnsverandering. En dat wordt sommigen te veel. De EHBO’ers zien mensen die niets meer voelen en te lang doorlopen met bloedende voeten (‘’Veel bezoekers dragen zo’n hele week geen schoenen’’) of bij een klein wondje juist in paniek raken. Weer anderen braken tot ze dreigen uit te drogen. Ze zien oververhitting bij dansers omdat ze door de stimulerende middelen van geen ophouden weten. Of onderkoeling na het gebruik van verdovende middelen. Marjo maakte dit al mee. ‘’Een man stapte midden in de nacht het water in omdat hij zeehondjes meende te zien. Na de zwempartij moest hij met foliedekens worden opgewarmd. Voor een jongen die in zijn nakie door vrienden werd afgeleverd omdat hij al zijn kleding kwijt was, hebben we van isolatiefolie kleren geknutseld.’’

Om iemand enigszins bij de les te krijgen, volstaan soms ORS, druivensuiker, fruit, vitamine C-tabletten, salmiaksnoepjes en Tuc-koekjes. ‘’Ondanks al onze middeltjes kunnen wij een bad-trip niet zomaar beëindigen. De drugs zitten immers in het lichaam. Het komt dan vooral op psychische ondersteuning aan.’’ De dankbaarheid na opvang is soms groot. Marjo: ‘’Zopas werd ik nog heftig geknuffeld door een man met een heel lange – en vieze – baard. Persoonlijk ben ik niet zo dol op omhelzingen omdat sommige bezoekers een week lang vergeten zich te douchen.’’

Chill-out area
Aan de buitenrand, in een chill-out area weg van de drukte, staan de tenten van een Duitse hulpverleningsorganisatie die onder de naam Psy-Care opvang biedt aan mensen die behoorlijk in de war, angstig of paranoïde zijn. De vrijwillige hulpverleners komen uit tien landen zodat slachtoffers zoveel mogelijk in hun eigen taal kunnen worden aangesproken.

‘’Wij bieden een veilige en prikkelvrije ruimte’’, vertellen Dorien Tatalas en haar vriend Joost Breeksema uit Amsterdam. ‘’Je zou kunnen zeggen: de EHBO’ers zorgen voor het lichaam en wij voor de geest. De mensen die wij opvangen kunnen vaak niet meer aangeven wat ze gebruikt hebben. Soms is hun bewustzijnsverandering toe te schrijven aan een combinatie van festival-ervaringen met nare privé-omstandigheden. Deze optelsom kan dan te heftig en te intens zijn.’’

Zachte kussens
Dorien wijst om zich heen: ‘’Hier geen steriele witte muren maar kleden, zachte kussens, banken en matrassen. Alles ademt een huiselijke sfeer. We benaderen mensen met geduld en we veroordelen niemand. Als ze willen praten of iets met ons willen delen is dat prima. Als ze alleen maar willen liggen, ook goed. Ze vinden het fijn dat wij voor ze zorgen en ze beschermen tegen de bedreigende buitenwereld. Soms moeten we urenlang iemands hand vasthouden. Onze aanwezigheid kalmeert.’’

Anti-psychotica
‘’We hebben een goede samenwerking met de EHBO’ers’’, zegt Joost. ‘’Zij verwijzen naar ons als iemand echt diep zit. Maar ook wij kunnen niet alles. Een jongen die 24 uur bij ons was en ineens wegliep om rechtstreeks een sloot in te rennen, had meer hulp nodig. Hij was volledig in zichzelf gekeerd en kon alleen nog maar voor zich uit neuriën. We hebben hem naar het ziekenhuis laten overbrengen. Anti-psychotica geven we hier namelijk niet, dat is voorbehouden aan artsen. In het merendeel van de gevallen helpt een rustige benadering. De beveiliging verbaast zich er vaak over, hoe wij de meest agressieve bezoekers weten te kalmeren.’’

Dankbaar
De reacties van bezoekers van de chill-out area variëren. ‘’De een loopt zonder iets te zeggen de tent uit. Een ander is super dankbaar. Ik kwam hier net een jongen tegen die ik vorig jaar op een festival in Portugal heb bijgestaan. Hij bedankte me opnieuw voor mijn hulp en hij vertelde dat hij een jaar nodig had gehad om die psychische ervaringen te verwerken.’’ Dorien en Joost zijn het erover eens: ‘’Dit werk is heel bijzonder omdat je echt iets kunt betekenen voor een ander. We hebben contact met mensen tijdens hun aller-kwetsbaarste momenten. Dat raakt ons zelf ook. Na zo’n festival kost het ook óns tijd om dat een plekje te geven.’’