EHBO in een multiculturele samenleving

“Ga niet teveel uit van je eigen normen en waarden”

Nederland kent een multiculturele samenleving. In hoeverre moeten EHBO’ers daarmee rekening houden? Dr. Maria van den Muijsenbergh geeft advies. Bij haar werk in Utrecht en Nijmegen heeft zij veel contact met immigranten.

De vraag om informatie is voortgekomen uit een praktisch probleem dat zich voordeed toen een (mannelijke) EHBO’er een moslimvrouw zijn hulp aanbod toen zij zich op straat overduidelijk niet goed voelde. De eerste impuls van de EHBO’er was om op haar af te stappen en haar te helpen. Dit pakte op dat moment niet goed uit. Er ontstond een discussie en het gevoel dat de EHBO’er er aan overhield was vertwijfeling. Adviezen voor een goede aanpak zijn daarom welkom.
“Bij inzet van EHBO gaat het altijd om acute situaties en veelvuldig bij mensen die je niet kent”, zegt dr. Van den Muijsenbergh. “Belangrijk is om te weten dat mensen die de Nederlandse taal niet machtig zijn en/of een andere culturele achtergrond hebben, over het algemeen vrij wantrouwend in de Nederlandse samenleving staan, naar elke willekeurige vreemde. Met dat in het achterhoofd is de kans groot dat die man uit het voorbeeld wordt gewantrouwd. Misschien werd gedacht dat hij misbruik ging maken van het feit dat de vrouw zich niet lekker voelde en dat hij haar portemonnee ging rollen.”

Gesluierd
Onbekend in een vreemd land is het tweede aandachtspunt. “Wanneer men de omgeving niet kent en de taal niet helemaal machtig is, zal men ook eerst aftasten of de bedoelingen eerzaam zijn. Ga je zelf maar na bij een verblijf in het buitenland. Bij moslima’s – en dat is het derde punt – is de kans groot dat zij of hun familie niet willen dat een vreemde man hen aanraakt. Bij moslimvrouwen die gesluierd zijn is die kans nóg groter. Als het om een dokter gaat, is dat over het algemeen niet een groot bezwaar.”

Voorstellen
“Met dit in het achterhoofd, moet je je realiseren dat het feit dat je EHBO’er bent niet op je voorhoofd staat. Dus stel je allereerst voor met je naam en vertel dat je EHBO’er bent. Zo nodig zeg je dat je ‘een soort dokter’ bent. Vervolgens zeg je: ‘Ik zie dat u zich niet lekker voelt, wilt u dat ik u help?’ Dit dus allemaal voordat je iemand aanraakt. Als iemand per se niet wil dan houdt het op.”

Een aandachtspunt is de kleding bij vrouwen. “Als iemand flauw valt, ben je geneigd om wat kleding los te maken. Ga daar behoedzaam mee om. Alleen bij een heel goede reden zoals een grote hoofdwond kan eventueel de hoofddoek afgedaan worden. Maar je gaat daarmee gauw over een grens heen.”

Ramadan
Zoals ook niet alle christenen, joden, boeddhisten en hindoes het geloof op dezelfde manier beleven, geldt dit ook voor islamieten. Wel doen veel moslims mee aan de Ramadan, de zogenaamde vastenmaand. Dat betekent dat ze van zonsopgang tot zonsondergang niet mogen eten en drinken. Voor westerlingen is het niet altijd gemakkelijk te begrijpen hoe belangrijk de Ramadan is voor moslims. Het meedoen is belangrijk, ook voor diabetici, ondanks het feit dat dit officieel niet hoeft. Het vasten overdag en dit ‘s nachts compenseren met veel eten, brengt voor deze groep risico’s met zich mee.

“Zie je tijdens de Ramadan iemand op straat onwel worden en vermoed je dat het een moslim is, dan kan het heel goed een hypo (lage suikerspiegel) zijn. Doe echter geen aannames en vraag het gewoon. Het zal wel moeilijk zijn om iemand dan te overtuigen om een slokje cola of een druivensuiker te nemen aangezien het tegen alle waarden ingaat. Wees niet beledigd of snap het wanneer mensen het toch niet doen. Dat wil niet zeggen dat ze het niet fijn vinden dat je toch even aandacht aan ze besteedt.”

Achtergrond
Van den Muijsenbergh heeft altijd al grote belangstelling gehad voor andere culturen. Als kind wilde ze missiezuster worden. Maar in de puberteit ging het idee van ‘non’ worden er snel af, vertelt ze met de nodige zelfspot. “Uiteindelijk ben ik geneeskunde gaan studeren en tot de conclusie gekomen dat het fijn is om huisarts te zijn. Ik was verder actief in solidariteitswerk met vluchtelingen. Geleidelijk aan kwamen er steeds meer migranten in mijn praktijk en ben ik steeds meer onderzoek gaan doen naar hun achtergronden.”

Belangstelling
“Mijn missie in het leven is om te proberen hulpverleners te laten inzien hoe belangrijk het is om echt belangstelling te hebben voor de persoon die tegenover je zit. Ga niet teveel uit van je eigen normen en waarden, maar respecteer die van anderen. Heb geen vooroordelen maar toon respect en belangstelling vanuit de intentie om iemand zo goed mogelijk te helpen. Het heeft mijn leven enorm verrijkt en gekleurd”, besluit de arts.