EHBO ‘Leren & Doen’:  EHBO bij zwangere vrouwen nader beschouwd!

Het artikel over ‘EHBO bij zwangere vrouwen’ in de april 2023 uitgave van het EHBO Magazine heeft kritische vragen opgeroepen bij lezers. Deze werden snel en direct gemeld bij het secretariaat@nationalebond.nl.

Wie het artikel leest, kan bij de tekstinterpretatie abusievelijk en onbedoeld de indruk krijgen dat ook bij zwangere vrouwen toch ‘buikstoten’ gegeven mogen worden bij verslikking/obstructie van het luchtkanaal.
Uiteraard is dit ongewenst: buikstoten kunnen moeder en kind bij zwangerschap schade toebrengen.
In het artikel wordt bedoeld dat overgegaan moet worden op borststoten op het onderste/midden deel van de borstkast.

Wat zeggen de handboeken?
Als we het handboek Leren & Doen blz. 84 erop naslaan is het antwoord duidelijk:
“Als buikstoten onmogelijk zijn, bijvoorbeeld door een te grote buikomvang bij overgewicht of door zwangerschap vanaf 20 weken, worden borststoten gegeven. Zorg dat het slachtoffer tegen een muur staat, in een stoel zit of op de grond ligt ter ondersteuning.”   

Noot: bij een zwangere die op haar rug ligt op de grond, drukt het gewicht van de baarmoeder en baby de onderste holle ader dicht, waardoor benauwdheid kan optreden. Door simpelweg grondligging te vermijden óf een door een opgevouwen deken onder de rechterflank en heup te leggen, waardoor het slachtoffer iets naar links kantelt, wordt de terugvloed van het bloed naar het hart bevorderd.

Het kersvers gepubliceerde handboek Evenementenzorg blz 159 is nog iets specifieker:
“Buikstoten (Heimlich manoeuvre) zijn bij een zwangere vrouw in de laatste maanden van de zwangerschap niet goed toepasbaar, omdat de zwangere baarmoeder met het kind in de weg zit. Bij het uitvoeren van de buikstoten kunnen ernstige inwendige verwondingen ontstaan bij de zwangere vrouw en het ongeboren kind. Wanneer een zwangere vrouw als gevolg van verslikking een volledige luchtweg belemmering heeft, niet kan praten of hoesten en 5 rugslagen geen effect hebben, dan wordt een alternatieve methode uitgevoerd. Plaats een vuist op de onderste helft van het borstbeen waar de ribben samenkomen. Plaats de andere hand op de vuist en omsluit de borstkas. Geef vervolgens vijf borststoten en wissel deze af met 5 slagen tussen de schouderbladen. Indien de zorgvrager het bewustzijn verliest moet reanimatie worden gestart.”

Belrondje ‘instructeurs’
Uiteraard peilden we ook de mening van enkele instructeurs. Zij zijn van mening dat het voor een EHBO’er zonder medische ervaring moeilijk is om exact de onderste helft van het borstbeen waar de ribben bijeenkomen, te bepalen. Voor een meer ervaren relevant medisch onderlegd persoon zou dat wél moeten kunnen.

Slotsom
De slotsom is dat voor het overgrote deel van de EHBO’ers (met geen of minder medische ervaring) het advies luidt om het slachtoffer tegen een muur of op een stoel te plaatsen (en alleen als het niet anders kan op de grond. Vervolgens de ene hand net onder het midden van het borstbeen te plaatsen en samen met de andere hand de vijf stootbewegingen op de borstkas uit te voeren, gevolgd door 5 schouderbladslagen en dit herhalen. Alleen EHBO’ers met medisch relevante kennis en/of ervaring met zwangeren zoeken het onderste gedeelte van het borstbeen op waar de ribben samenkomen op en voeren daar de stootbewegingen uit inclusief schouderbladslagen. In alle gevallen geldt het devies: geen druk op enig buikdeel uitvoeren, blijf weg van de buik.

Uiteraard zijn we als redactieteam heel blij met de kritische geluiden en meldingen via secretariaat@ehbonationalebond.nl. Het laat zien dat het EHBO Magazine goed gelezen wordt en dat teksten, die niet helemaal duidelijk zijn of mogelijk tot verkeerde interpretatie leiden, bij de redactie gemeld worden. Vervolgens gaan we dan samen een verbeterslag maken. Er valt altijd iets te leren.