Hersenletsel door sport: een sluipende epidemie

‘Ondergeschoven kindje in de gezondheidszorg’

Hersenschade door sport is een veel groter probleem dan wordt gedacht. Klinisch neuropsycholoog en sportpsycholoog dr. Erik Matser uit Helmond noemt het zelfs ‘een sluipende epidemie’. Al jaren waarschuwt hij voor de risico’s als je met hersenletsel blijft doorlopen.

Een harde kopbal. Een botsing met een tegenspeler. Een val op het hoofd. Vaker dan wordt gedacht lopen sporters een hersenschudding op. Vooral tijdens voetbal, hockey, wielrennen, schaatsen en paardrijden. Omdat er aan de buitenkant soms niets is te zien en de sporter zich niet wil laten kennen, wordt er vaak doorgespeeld. “Sporters onderschatten het probleem als ze na een dreun tegen het hoofd niet bewusteloos zijn geweest en niet hebben overgegeven. Toch kan er sprake zijn van verborgen letsel”, zegt Erik Matser. In zijn praktijk ziet hij dagelijks de gevolgen als iemand geen of onvoldoende tijd heeft genomen om te herstellen.

‘Blauwe plek’
“Net als op je lichaam kun je ook een ‘blauwe plek’ in je hersenen oplopen. Een eerste symptoom is vaak hoofdpijn. Neem je onvoldoende rust, dan doolt het letsel als een spook rond om zich na weken in andere vorm te openbaren. Dan valt het je op dat je geen twee dingen meer tegelijk kunt doen. Je kunt je slecht concentreren, het geheugen wordt slechter, je neemt alles vertraagd waar en je hebt vaak evenwichtsproblemen. Ook vermoeidheid staat op de voorgrond: veel mensen klagen over een gebrek aan energie om te computeren of om tv te kijken.”

Effecten
Dat overkwam ook Lotte, één van zijn patiënten. Zij was cum laude afgestudeerd in technische bedrijfskunde en stond op het punt een baan te accepteren. Bij een val tijdens het mountainbiken liep ze een hersenschudding op. Daarvan merkte zij pas later de effecten. Lotte: “Met pijn en moeite kan ik me drie uurtjes concentreren. Ga ik over die grens, dan ben ik de rest van de dag tot niets meer in staat. Dit frustreert me mateloos. Zo ben ik niet, zo wil ik niet zijn. Bovendien ziet niemand iets aan je en dus wordt er geen rekening met je gehouden. Dat maakt het moeilijk. Je bent constant in gevecht met jezelf. Door training en therapie die ik nu volg, kan het een stukje beter worden. Maar het zal nooit meer hetzelfde zijn.”

Trauma
“Dergelijke verhalen horen wij hier dagelijks”, zegt Matser. “Vanochtend nog sprak ik een jonge vrouw die al vier jaar last had van ‘onzichtbare’ klachten. Haar verhaal was dat van veel patiënten. Ze lopen vast in hun werk en de link met een eerder opgedane klap tegen het hoofd wordt niet altijd gelegd. Als hersenletsel in de diagnostiek wordt gemist, kan dat tot verkeerde diagnoses leiden. Mensen krijgen het label ‘burnout’, ‘depressie’ of ‘stress’. Maar dat is het allemaal niet. Ze hebben een trauma.”

Omdat huisartsen onvoldoende op de hoogte zijn van hersenletsel, worden patiënten niet op tijd doorverwezen voor gerichte begeleiding. “GZ-psychologen hebben een achterstand in kennis op het gebied van neurologische aandoeningen. Veel verzekeraars vergoeden neuro-psychologische hulp niet. Kortom: hersenletsel is een ondergeschoven kindje in de gezondheidszorg waardoor duizenden patiënten in de kou blijven staan. Met als gevolg: werkuitval en veel persoonlijk leed. Het is echt een gigantisch probleem. Vele duizenden – vaak jonge – mensen krijgen hier mee te maken. De samenleving verliest hierdoor miljarden.”