‘’Het slachtoffer was in shock, maar gelukkig ongedeerd…?!’’

Met gevoel voor drama hoor ik een meisje zeggen dat ze ‘helemaal in shock’ is omdat haar vriendje het heeft uitgemaakt. Ach, denk ik, ze zit nog rechtop, heeft een gezonde kleur en dreigt vooralsnog niet om te vallen. Het valt dus best mee.

In de eerste hulpverlening is een shock een acute levensbedreigende situatie. Bij een shock wordt de druk in de bloedvaten zó laag dat het niet meer lukt om belangrijke organen, zoals de hersenen, van bloed te voorzien. Shock kan ontstaan als er te weinig bloed is om de vaten te vullen.

Bloedverlies
Bloedverlies na een ongeval is dan ook een belangrijke oorzaak van shock. Een andere reden is vaatverwijding. Ook dan lukt het niet om voldoende bloeddruk op te bouwen. Oorzaken zijn onder meer ernstige infecties en allergische reacties. Ook kan het hart onvoldoende pompkracht hebben. In acute situaties is dit vaak het gevolg van een hartinfarct of ritmestoornissen. Tot slot kan er een belemmering zijn van de bloedsomloop door bijvoorbeeld een verstopping van een groot bloedvat (bijvoorbeeld een longembolie).
Als er een shock dreigt, zal het lichaam zo lang mogelijk proberen de bloeddruk op peil te houden. De bloedtoevoer naar huid en spieren zal verminderen. Het slachtoffer ziet bleek, is klam en voelt zich zwak. Door een verminderde bloedtoevoer naar de maag en darmen voelt hij zich misselijk. De bloeddruk blijft vaak nog lang goed, maar het hart pompt als een dolle om dat voor elkaar te krijgen. Het hart houdt dat maar beperkt vol en zodra de hartslag omlaag gaat, zakt alsnog de bloeddruk. Als het niet meer lukt om de hersenen van zuurstof te voorzien, raakt het slachtoffer bewusteloos. Er zal zo snel mogelijk medische hulp moeten worden gezocht om de oorzaak te kunnen behandelen.

Rust
Zorg als EHBO’er vooral voor rust, in afwachting van de ambulance. Elke beweging van het slachtoffer kost energie en gaat ten koste van de bloedtoevoer naar de hersenen. Geef daarom ook niets te eten of te drinken. Het bloed zal dan naar de darmen gaan in plaats van naar de hersenen. Zorg dat het slachtoffer niet afkoelt maar warm hem vooral niet actief op. Warmte zorgt voor vaatverwijding, waardoor de bloeddruk nog verder zal zakken. Laat het slachtoffer liggen, tenzij dit tot meer onrust leidt, bijvoorbeeld bij ademhalingsproblemen. Bloedende wonden moeten uiteraard worden gestelpt om eventueel verder bloedverlies te voorkomen.
Tot slot is het belangrijk om te onthouden dat shock in medische zin dus géén toestand van acute psychische stress is. Het verlaten meisje raad ik aan zich snel op te geven voor een EHBO-cursus.