Hulpverleners met een staart en vier poten
Bij ‘hulpverleners’ denk je aan mensen maar ze zijn er ook op vier poten. We hebben het over hulphonden. Zij assisteren mensen met een lichamelijke beperking bij hun dagelijkse activiteiten. Of zij signaleren naderende problemen van mensen met een therapeutische behoefte.
Op een veldje in Bergen op Zoom spelen een paar honden. Eén daarvan is epilepsie hulphond Cisko. Een paar keer per dag mag hij gewoon hond zijn en ravotten met soortgenoten. Terwijl zijn eigenaar Corrie Vos toekijkt, gebeurt er iets opmerkelijks. Van het ene op het andere moment stopt Cisko met rennen. Hij komt naar Corrie toe, kijkt haar indringend aan en duwt tegen haar knieën. Dit is zijn teken om haar voor een epileptische aanval te waarschuwen. Direct gaat ze naar huis waar ze op de bank gaat liggen voor de aanval komt.
Al sinds haar kinderjaren heeft Corrie epilepsie. Met gemiddeld één aanval per jaar leidt ze een normaal leven met man, twee kinderen en werk als apothekersassistente. Na een heftige gebeurtenis in 1995 – het overlijden van haar vader – verandert haar leven drastisch. Vanaf dat moment komen de aanvallen meerdere malen per week en soms een paar keer op een dag.
Hersenschuddingen
Corrie gaat ziekenhuis in, ziekenhuis uit en wordt regelmatig voor langere tijd in een epilepsiekliniek opgenomen. Medicatie en een neuro-stimulator helpen niet afdoende. Omdat zij niets voelt aankomen, belandt ze van het ene op het andere moment op de grond. “Veel hersenschuddingen en zelfs een schedelbasisfractuur heb ik opgelopen. Door al die hersenbeschadigingen kreeg ik nóg vaker aanvallen. Twee keer bleef ik er te lang in hangen en moest ik worden gereanimeerd.”
“Fietsen of autorijden was niet meer vertrouwd en zelfs wandelen ging niet meer zonder begeleiding. Mijn sociale leven raakte ontwricht. Ik zag alleen nog de vier muren om me heen. Ik belandde in een zware depressie en op zeker moment probeerde ik een einde aan mijn leven te maken.” Terwijl zij haar hond knuffelt, zegt ze: “Maar wat ben ik blij dat ik op tijd ben gevonden. Want mijn leven ziet er door Cisko totaal anders uit.”
Geweldige signaleringshond
De golden retriever kwam in 2007 in haar leven. “We waren kattenmensen en nog nooit had ik een hond gehad. Aanvankelijk was ik dus sceptisch maar Cisko bleek een geweldige signaleringshond. Hij voelt iedere epileptische aanval aankomen. Dan waarschuwt hij me door me heel doordringend aan te kijken en tegen mijn knieën te duwen. Als ik niet reageer, springt hij tegen me op. Twintig tot dertig minuten daarna komt de aanval.” Ook heeft Cisko geleerd om de alarmknop te bedienen waarmee de echtgenoot van Corrie wordt bereikt. Bovendien kan Cisko haar, zo nodig, in zijligging leggen. Hij wacht naast haar tot ze bijkomt.
“Omdat hij tijdig waarschuwt, kan ik mijn speciale neusspray gebruiken waardoor de aanval korter en milder verloopt. Ik kan op tijd gaan zitten of liggen waardoor er geen valpartijen meer zijn. En dus geen botbreuken of hersenschuddingen. Sterker nog: sinds Cisko er is, heb ik nog maar eens per drie weken een aanval.’’
Wetenschappers
“Welke signalen zo’n hond opvangt? Geen idee. De wetenschappers zijn er nog niet uit. In elk geval slaat hij ook alarm als hij een eind bij me vandaan aan het spelen is. Hoe het ook zij, dankzij Cisko heb ik mijn leven terug. Ik ga weer zelfstandig winkelen, naar de schouwburg en met de trein. Ik heb weer sociale contacten.’’
Cisko is tien jaar en gaat bijna met pensioen. “Als er een nieuwe pup komt, blijft Cisko bij ons want hij is als een derde kind. Hij kan straks zijn kennis overdragen op zijn opvolger. Een epilepsiehond is duur, wel € 25.000. Helaas vergoeden verzekeraars de kosten niet altijd. Dat is wrang want in mijn geval bespaart de hond de verzekering jaarlijks € 25.000 tot € 30.000 aan ambulance- en ziekenhuisrekeningen en aan langdurige opnames in epilepsiecentra. Maar Cisko is niet in geld uit te drukken. Door hem ben ik weer mens.’’
ADL-hulphond
Bij Hans en Miriam Sanders in Veldhoven belt een pakjesbezorger aan. Golden retriever Owen maakt de kamerdeur open en rent de gang in waar hij bij de voordeur gaat zitten. De koerier begrijpt dat hij even moet wachten omdat er iemand aan komt. Hans: “Ik heb dan tijd om vanuit mijn relaxstoel in mijn rolstoel te gaan zitten en naar de voordeur te gaan. Als de rolstoel buiten handbereik is, trekt Owen hem op mijn commando aan de kuitband naar mij toe.’’
Tien functies
Owen is de derde hond op rij van Hans voor hulp bij Activiteiten in het Dagelijks Leven (ADL). Hij is zijn steun en toeverlaat. “Ik kreeg in 1998 een verkeersongeval waarbij ik mijn rug op tien plaatsen brak en een dwarslaesie opliep. Vanaf de vierde borstwervel raakte ik verlamd en mijn rug is vastgezet. Sinds die tijd ben ik rolstoelafhankelijk.’’ Een ADL-hulphond kan wel zeventig functies overnemen van mensen die beperkt zijn in hun functioneren. Met name tien daarvan zijn belangrijk voor de persoonlijke situatie van Hans.
“In ons geval moet Owen ‘s ochtends meteen aan de bak. Mijn vrouw vertrekt al vroeg naar haar werk, zonder dat ze direct al in de rol van verzorgende hoeft te stappen. Dat vinden we allebei belangrijk. Owen, die bij ons in de slaapkamer ligt, helpt mij op gang. Hij begint zijn dag met het aangeven van mijn sokken, steunkousen en schoenen. Op deze manier red ik mezelf.’’
Collega’s en directie
Hans werkt halve dagen op kantoor in Helmond. Owen gaat altijd mee. “Ik laat hem poststukken dragen, hij geeft me dingen aan en raapt spullen van de grond. Mijn collega’s zijn dol op Owen. Ze hebben me op een bijzondere manier geholpen om hem te krijgen. De zorgverzekeraar wilde de kosten niet dragen. Mijn collega’s en de directie hebben toen het benodigde geld bijeen gebracht.’’
Voor Hans betekent Owen heel veel. “Zonder hond kan ik overleven. Met hond héb ik een leven. Hij is 24/7 bij me en hij zorgt ervoor dat ik onder de mensen kom. Als vrijwilliger van Hulphond Nederland geef ik lezingen. Owen is er altijd bij. In de supermarkt pakt hij de artikelen uit de onderste schappen. Door hem haal ik elke dag een frisse neus want een hond moet je nu eenmaal uitlaten. Dan mag Owen los rennen, stoom afblazen en zichzelf zijn.’’