“Jong geleerd is oud gedaan”

Reanimatieonderwijs op Limburgse scholen

Het is ruim een half jaar geleden maar Julie Sijmons (19) weet het nog als de dag van gisteren. Via een AED Alert op haar telefoon werd zij in haar woonplaats Bunde (Limburg) naar een woning gedirigeerd waar de heer des huizes een hartstilstand had gekregen. “Ik kwam als derde hulpverlener het huis binnen rennen. Er was al iemand met de reanimatie begonnen. Weer een ander haalde het dichtstbijzijnde AED apparaat. Als team hebben we de reanimatie gedaan, tot de ambulance arriveerde.”

Zo jong en dan al reanimeren. In Limburg is het niet een ongewoon verschijnsel. Sinds enkele jaren worden in deze provincie cursussen reanimeren gegeven aan derde- en vierdeklassers van het voortgezet onderwijs. Het is een groot succes. Inmiddels hebben al meer dan 2500 leerlingen hun reanimatie-diploma behaald. Een aantal van hen is, net zoals Julie Sijmons, al daadwerkelijk in actie gekomen.
Julie weet niet hoe het met de patiënt is afgelopen. “Vanwege de privacy geven ze geen informatie. Als ik zou willen, zou ik er achter kunnen komen. Bunde is maar een klein dorp. Maar ik laat het zo. Als ik zou horen dat het niet goed is gegaan, zou ik het me persoonlijk kunnen aantrekken. Hoewel dat niet reëel is, natuurlijk. Want ik heb me volledig ingezet. Niets doen is altijd een slechtere optie.”

Aanvankelijk werd er wel wat vreemd aangekeken tegen een reanimatiecursus op school, herinnert Julie zich. “Op zestien- zeventienjarige leeftijd is het onderwerp hartstilstand best confronterend en meestal ver-van-je-bed. Eenmaal bezig met de lessen vond iedereen het fijn om dit te leren. Je besefte: als er iets gebeurt in mijn omgeving dan weet ik wat ik moet doen.” Inmiddels heeft Julie ook de instructeurscursus gevolgd. En als studente medicijnen mag ze nu zelf reanimatiecursussen geven. De eerste is al achter de rug. “Aan mensen die stukken ouder waren dan ikzelf. Zo’n jonge instructeur vonden ze best leuk, ze reageerden heel enthousiast.”

Petra Schuffelen is vanuit de Universiteit Maastricht als onderzoeker verbonden aan het project. Ze constateert een enorm enthousiasme bij scholen. “Gingen wij aanvankelijk op pad om de cursus aan te bieden, nu benaderen de scholen ons. Er is zoveel animo voor, we kunnen de vraag niet eens aan. Schoolleiders zien het maatschappelijk belang. Immers: iedereen kan in zijn of haar omgeving met een hartstilstand te maken krijgen. Jonge mensen zijn nog onbevangen en plooibaar. En bovendien: jong geleerd is oud gedaan. De cursus aanbieden aan jonge mensen is een investering voor de lange termijn.”

Overleeft in Nederland gemiddeld 16 tot 19 % van de mensen een hartstilstand, in Limburg ligt dat cijfer hoger. Door het grote aantal vrijwilligers met kennis van reanimeren overleeft in Limburg 23 %. Uit onderzoek blijkt ook dat 70 % van alle reanimaties thuis plaats vindt. Als veel jongeren het reanimeren beheersen, zijn ze dus in staat om hun eigen familieleden bij te staan. Petra Schuffelen: “Natuurlijk is dat een eng idee. Maar wat is erger: toekijken en niet weten wat te doen? Of daadwerkelijk hulp bieden met een kans op goede afloop. Op de cursus trainen we de jongeren bovendien om heldere informatie aan de alarmdienst 1-1-2 te geven.” Deze week hoorde zij het verhaal van een jongen, die zijn eigen moeder met succes heeft gereanimeerd. “Een prachtig en ontroerend voorbeeld van hoe het kan.”

De reanimatiecursus wordt in de groepen 3 en 4 op het voortgezet onderwijs aangeboden. Er wordt van uitgegaan dat jongelui de cursus dan fysiek en psychisch aankunnen. “Natuurlijk vinden jongelui het aanvankelijk spannend. Ook het omgaan met de techniek, het AED-apparaat, is even wennen. Maar na afloop van de cursus, als ze hun diploma in ontvangst nemen, zie je altijd trotse gezichten. Ze voelen ‘Ik kán het!”

Tekort
“Voor scholen zijn er geen kosten. Het project is een initiatief van ‘Hart voor Limburg’ en wordt gesubsidieerd door de provincie Limburg. Probleem was aanvankelijk een tekort aan instructeurs. Inmiddels mogen na overleg met de Nederlandse Reanimatie Raad ook sportleraren en studenten geneeskunde, na behalen van hun propedeuse, de training geven. Zij immers hebben al een goede basiskennis. Voor de theorie kunnen de scholieren in de vorm van e-learning bij de Open Universiteit terecht.”

Als een olievlek moet het Limburgs initiatief zich over het hele land verspreiden, beoogt ‘Hart voor Limburg. “De middelen hiervoor zijn nodig vanuit Den Haag. We willen de politiek en verzekeraars op hun verantwoordelijkheid wijzen. Alle scholen voor voortgezet onderwijs moeten in hun leerplan reanimatielessen opnemen. Daarvoor zijn we een handtekeningenactie gestart via de website www.reanimatieonderwijsverplicht.nl voor iedereen die dit initiatief steunt. Het gaat om een algemeen maatschappelijk belang.”