Lachgas, het lijkt grappig …

De scheikundige naam voor lachgas is distikstofmonoxide (N2O). Het is een gas zonder kleur en met een zoetige geur. In het verleden werd het, in combinatie met zuurstof, gebruikt als narcosemiddel bij bevallingen en als pijnstiller door tandartsen. Het gas vermindert pijn en werkt kalmerend. Het wordt ook gebruikt als drijfgas in de auto-industrie en in slagroomspuiten. De laatste jaren is het dus ook steeds populairder onder jongeren voor recreatief gebruik.

Tot medio 2016 viel lachgas onder de strenge Geneesmiddelenwet. Door een besluit van het Europese Hof valt het onder de veel ruimere Warenwet en gelden er dezelfde regels voor als voor andere voedingsmiddelen. De verkoop en het gebruik zijn legaal. Er geldt geen leeftijdsgrens voor het gebruik van lachgas.
Lachgas is vrij gemakkelijk te verkrijgen, bijvoorbeeld via het internet of bij uitgaansgelegenheden. De prijs van een gevuld ballonnetje is rond 3 euro per stuk.

Hoe gebruik je het?
Lachgas is verkrijgbaar in grote cilinders of in zilverkleurige patronen. Je spuit het gas vanuit de cilinder of het patroon in een ballon. Het inhaleren van het lachgas gaat via de ballon: je zet de ballon aan je mond en je ademt een aantal keren in en uit. Op die manier blijft het gas zo lang mogelijk in je longen.

Wat zijn de effecten?
Het inademen van lachgas geeft een snelle, korte, sterke roes van enkele seconden tot minuten als gevolg van een tijdelijk zuurstoftekort in de hersenen. De spieren ontspannen, de pijnbeleving vermindert. Het lijkt op dronkenschap. Het kan een lachkick geven (vandaar de naam), maar dat hoeft niet. Gebruikers melden dat ze hun omgeving gedurende korte tijd anders zien en horen.

Wat zijn de risico’s?
Het korte termijn effect van lachgas kan heel prettig zijn, maar het kan ook onrustig of angstig maken. Laura Nijkamp is drugsonderzoeker bij het Trimbos-instituut en vertelt over de effecten en risico’s: ‘Gebruik van lachgas kan duizeligheid, verwardheid, tintelingen, evenwichtsstoornissen en hoofdpijn veroorzaken. Een gebruiker kan licht in het hoofd worden en even out gaan, omvallen, zich bezeren en op die manier bij de EHBO-post terechtkomen.’

‘Combinatiegebruik van lachgas met andere middelen, zoals alcohol, kan gevaarlijk zijn. Alcohol heeft een ontspannend effect en kan de ademprikkel verminderen. Wanneer daar lachgas bij wordt gebruikt, kan iemand onvoldoende zuurstof binnenkrijgen. Dit kan leiden tot een hartaanval.’

Nijkamp waarschuwt voor het gebruik van lachgas in het verkeer en voor het mogelijk verslavend effect van lachgas: ‘Het effect van lachgas houdt nog enige tijd aan. Om die reden kan deelname aan het verkeer, zelfs enige tijd na gebruik, gevaarlijk zijn. Uit onderzoek blijkt dat gebruikers van lachgas steeds vaker en meer willen gebruiken. We kunnen daarom het risico op verslaving niet uitsluiten.’
In de media zijn de afgelopen tijd gevallen van verlammingen en dwarslaesies in verband gebracht met lang en veelvuldig gebruik van lachgas. Nijkamp geeft aan dat dit serieuze berichten zijn: ‘Extreem gebruik van lachgas kan leiden tot een tekort aan vitamine B12. Lachgas blokkeert namelijk de werking van deze vitamine. Dit kan bloedarmoede en neurologische uitval en verlamming tot gevolg hebben.’ Bij vroege ontdekking is dit naar verwachting nog wel omkeerbaar door behandeling met vitamine en fysiotherapie. De behandeling kan wel enkele maanden duren.

Op de vraag of we ons zorgen moeten maken, antwoordt Nijkamp: ‘De ernst van de effecten is afhankelijk van de intensiteit van het gebruik. Uit onderzoek van het RIVM (2016) blijkt dat bij een ‘normaal’ gebruik van een keer per maand vijf tot tien ballonnetjes per moment, de effecten beperkt en van korte duur zijn. Er zijn echter ook gebruikers die veel meer en vaker gebruiken: soms wel meer dan honderd ballonnen op een avond. De lange termijn effecten bij intensievere gebruikers zijn nog onvoldoende bekend. Ook de invloed op zich ontwikkelende jonge hersenen is nog onbekend.’

Maatregelen
Juist omdat er nog veel vragen zijn over de gezondheidsrisico’s van lachgas, wordt er door diverse instanties aangedrongen op regelgeving. Gemeenten en organisatoren van evenementen nemen steeds vaker maatregelen om de verkoop en het gebruik van lachgas te beperken. Het ministerie van VWS wil eerst nader onderzoek naar de gezondheidsrisico’s afwachten, voordat er eventuele landelijke maatregelen worden genomen. Nijkamp: ‘Het Coördinatiepunt Assessment en Monitoring nieuwe drugs (CAM) doet op dit moment, onder voorzitterschap van het Trimbos-instituut, onderzoek naar de risico’s van het gebruik van lachgas. De resultaten worden dit najaar verwacht.’

Tips voor gebruikers om risico’s te beperken
Officiële instanties als het Trimbos-instituut en het Rode Kruis zijn het erover eens dat niet gebruiken het beste advies is. Het Rode Kruis geeft een aantal tips voor jongeren die toch willen gebruiken:
Meer weten?
www.trimbos.nl/kennis/drugs/lachgas