Lotus-vrijwilligers onmisbaar in EHBO-wereld

Grimeren én acteren

Hoe ziet een diepe messteek er uit, een beenbreuk of een brandwond? Hoe ademt iemand tijdens een aanval van hyperventilatie of bij een hartinfarct? Eerste hulp-kennis is niet uitsluitend uit boeken te leren en op poppen te oefenen. Bij EHBO-opleidingen en rampenoefeningen zijn Lotus-vrijwilligers onmisbaar. Zij worden ingezet om ziektebeelden en letsels zo realistisch mogelijk uit te beelden.

Al bijna 25 jaar draait Threes Verhoef van Kring Nijkerk mee in de EHBO-wereld. Af en toe werd zij als slachtoffer gegrimeerd bij een rampenoefening. “Op die momenten dacht ik altijd ‘wat leuk is dit’. Dat was de reden om zelf de Landelijke Opleiding Tot Uitbeelding van Slachtoffers (Lotus) te volgen.” Als gediplomeerd Lotus-vrijwilliger is ze soms wel tien keer per maand actief. “Het is grimeren én acteren en je komt in contact met uiteenlopende mensen. Een heel intensieve hobby maar zó leuk!”
Ze vindt het een uitdaging om weefsel te maken dat niet van echt is te onderscheiden. “Bij kleurverschil wordt het zo nep.” Inmiddels heeft ze handigheid in het fabriceren van alle mogelijke wonden, breuken en andere letsels. Heel secuur is ze bezig met brooddeeg of Caran d’Ache-klei en de basiskleuren mengt ze tot de juiste tint. In haar Lotus-koffer zitten namaak-bloed (‘synthetisch, uit een fles’) en huis-tuin-en keuken middelen als glycerine, vaseline, wax en gel.
Gêne
Maar het draait niet alleen om lichamelijke letsels. Als Lotus moet je ook bewusteloosheid, verslikking, verstikking, een hypo, absences en apathie weten na te bootsen. Lachend: “Ik weet nog dat ik voor het eerst moest krijsen en gillen vanuit een paniekaanval. Ik voelde aanvankelijk best veel gêne. Maar nu gil ik er lekker op los.” Het zal duidelijk zijn: door levensecht rollenspel van de Lotus leren EHBO’ers hoe zij op emoties en ziektebeelden moeten inspelen. “Uit ervaring weet ik hoe belangrijk het is om met een levend wezen te oefenen. Een pop gooi je zó om, maar een mens in stabiele zijligging leggen, is de eerste keer doodeng.”

Welke aandoeningen zij zélf graag nabootst? “Op nummer 1 staat hartfalen bij vrouwen. Omdat de symptomen anders zijn dan bij mannen wordt de diagnose helaas soms gemist. Een vrouw heeft pijn tussen de schouderbladen, last van de maag, grieperig gevoel, bleke gelaatskleur en zweten. Het is belangrijk om als EHBO’er die signalen te herkennen. Ook leuk vind ik het om een slachtoffer met heupfractuur te spelen. Kenmerken? Het ene been is korter dan het andere, vaak heeft de patiënt in de broek geplast, één voet ligt naar buiten geklapt en er is pijn in de lies. Qua grimeren is het interessant om een glaswond te maken, waarbij het ‘glas’ onschuldig, van suiker gemaakt toneelplastic is.”

Rampenoefening
Iedereen kent de Lotus-slachtoffers van grote rampenoefeningen. Dergelijke activiteiten zijn er maar een paar keer per jaar. Veel vaker worden Lotus-mensen gevraagd op oefenavonden en examens bij EHBO-clubs en op scholen en bedrijven. “Voor je eigen vereniging doe je het Pro Deo, bij andere gelegenheden krijg je een reis- en onkostenvergoeding. Ik ken Lotussen die als ZZP’er werken: zij hebben vaak vaste contracten met bedrijven voor BHV-activiteiten.”

Een enkele keer maakt ze benauwde ogenblikken mee. “Ooit zat ik zó vast in een autowrak dat de brandweer mij er echt niet uit kon krijgen. Via allerlei slangen moest ik omhoog worden gehesen. Ook heb ik eens op een brancard gelegen die zó scheef werd gehouden dat ik er bijna afviel. Een EHBO-cursist heeft mij eens op zo’n lompe en onverantwoorde manier in stabiele zijligging gelegd dat ik in het echt dood zou zijn geweest! Ik heb toen het codewoord ‘No Play’ moeten gebruiken. Ons codewoord op momenten dat de gezondheid van de Lotus in gevaar komt. Gelukkig maak ik vaker cursisten mee die zo secuur met je omgaan, dat ik denk: door die EHBO’er wil ik wel op straat gevonden worden.”

Verslikmoment
Threes heeft de anekdotes voor het oplepelen. Dat nagespeelde verslikmoment in een bedrijfsrestaurant vol BHV-ers, vóórdat de geplande oefening zou beginnen. Alle BHV’ers zaten verbijsterd naar haar te kijken, tot een personeelslid de greep van Heimlich bij haar toepaste. Hij bleek niet eens BHV’er maar handelde intuïtief vanuit kennis die hij van tv had opgedaan. Of die schooljuf die gegrimeerd met een enorme buil op haar hoofd naar huis ging om haar man te laten schrikken. Haar actie slaagde maar Threes was niet blij: bij een eventueel ongeval onderweg hadden juf’s hulpverleners door dit ‘grapje’ een verkeerde diagnose kunnen stellen.

Onderdeeltje van haar hobby is ook het sorteren van haar eigen oude kleding. “De broeken en blouses die je als Lotus draagt, zijn vaak maar één keer te gebruiken. Want om een wond te verzorgen, moet de EHBO’er soms je kleren openknippen. Ook dat gebeurt levensecht.”