Luiers, verzorging en ook…. EHBO

Anno 2013 heerst er nog steeds verwarring over de verplichtstelling van de EHBO-diploma’s voor kraamverzorgenden. In 2012 stelde de Tweede Kamer vast dat een kraamverzorgende bij een thuisbevalling in staat moet zijn adequate hulp te verlenen bij ongevallen en in onvoorziene situaties. Maar aan deze verplichtstellingen zitten voor alle partijen vele haken en ogen.

Een kraamverzorgende begeleidt de moeder en kind vanaf de bevalling tot de eerste dagen daarna. Ze assisteert bij de bevalling en houdt het huishouden draaiende. Maar ze doet meer. De verzorgende signaleert in een vroeg stadium eventuele afwijkingen bij moeder of kind. Er werken in Nederland naar schatting 9.000 kraamverzorgenden en zij helpen bij 180.000 thuisbevallingen. Kraamzorgaanbieders zijn volgens de Kwaliteitswet Zorginstellingen verplicht zich te verantwoorden over de kwaliteit van deze geleverde zorg.

Onervaren kraamverzorgenden
Bij het signaleren van een medische kwaal bij baby of moeder krijgt de in dienst zijnde kraamverzorgende het vaak benauwd. In 2010 bevestigde het onderzoek ‘Onervaren kraamverzorgenden aan je kraambed’ van het televisieprogramma Kassa dat er een kleine groep onervaren personeel is in spoedeisende situaties. Zo zegt Kassa: “Van alle ondervraagde kraamvrouwen kreeg 14.7% tijdens de kraamperiode te maken met een onervaren kraamverzorgende. En 5% van de vrouwen kreeg te maken met een ongediplomeerde kraamverzorgende aan haar kraambed.”

Verloskundigen en kraamverzorgers
Vaak wordt de kraamverzorgende als verantwoordelijke gezien tijdens de kraamperiode. Ook in medische zin. Maar tot voor kort was de verloskundige verantwoordelijk voor het verlenen van bijvoorbeeld een babyreanimatie. Het advies luidt om bij een spoedeisende situatie een verloskundige op te roepen. Deze heeft immers een EHBO-diploma en dient dit actueel te houden met bij- en nascholing. Toch heeft de verloskundige weinig contacturen met de moeder en ziet ze het kind maar twee tot drie keer in tien dagen. Adequate hulpverlening vanuit de kraamzorg is daarom nodig.

Eigen initiatief
De EHBO-cursus voor kraamverzorgenden bestaat uit verschillende levensreddende handelingen. Waaronder een reanimatie bij pasgeborenen tot een reanimatie bij baby’s van enkele weken oud. Om zich zeker te voelen tijdens de uitoefening van hun vak ondernemen kraamverzorgenden zelf de stap naar het volgen van een EHBO-cursus. Want vaak hebben zij vanuit een verkorte opleiding van drie maanden onvoldoende praktijkervaring, begeleiding en informatie. Cliënten verwachten daarentegen goed opgeleide kraamverzorgenden die in staat zijn moeder en kind medisch te ondersteunen in spoedeisende situaties.
Kwaliteitsrichtlijnen
De Nederlandse Beroepsvereniging voor de Kraamzorg (NBvK) staat achter het initiatief van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om het EHBO-diploma bij het beoefenen van het kraamspecialisme verplicht te stellen. Hiervoor hebben zij een kwaliteitsrichtlijn uitgezet. Siska de Rijke, vicevoorzitter en woordvoerder NBvK: “Wij streven naar een professioneel EHBO-leerpakket waarbij de kraamverzorgende praktijkgericht leert handelen in spoedeisende situaties. Nu wordt het volgen van een EHBO-cursus niet vergoed en dient de cursus vaak in eigen tijd gevolgd te worden.” Een absurde situatie, volgende de NBvK, want andere diffuse cursussen worden wel vergoed.

Onduidelijkheid over financiën
Siska vervolgt: “Volgens de opleidingaanbieders kan er geen richtlijn komen doordat er onduidelijkheid over de financiering van de EHBO-opleidingen heerst. Hierbij zou de cursus niet in het tariefbudget zitten van de opleidercoördinatoren en verzekeraars. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) bekijkt de invulling van de wens van VWS en heeft de kraamzorgkosten in kaart gebracht. Zo bekijkt de NZa samen met de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ook de kwaliteitscertificering.’’

Advies van de NBvK
“Wij raden de kraamverzorgenden aan altijd te starten met een basiscursus en vervolgens ieder jaar een herhalingsdag te organiseren om zowel theorie en praktijk op te halen’’, zegt Siska. “Iedere organisatie kan minimaal één keer per jaar een basiscursus organiseren en daarbij twee keer per jaar een herhalingscursus. Voorwaarde is verder dat de inhoud van de cursus een hoog niveau heeft zodat mensen in de praktijk kunnen handelen.”

Resultaat
De Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte constateerde dat jaarlijks 1600 baby’s overlijden. Volgens de stuurgroep zijn 400 overlijdensgevallen te vermijden door inzet van goede kraamzorg. Goede scholing zal dus lonen. Alerte reactie bij klachten als postnatale depressie, shock, blauwe baby’s en ernstige bloedingen verkleinen de babysterfte. Wanneer de opgestelde richtlijn in gebruik wordt genomen is nog niet bekend, wel staat de beroepsgroep in de startblokken om de levens- reddende handelingen tot zich te nemen.

Marwin van Niekerk
Foto’s: Erik Bos en KraamZus