“Meer begrip leidt tot betere communicatie en hulpverlening’’

Training doorbreekt taboesfeer rond handicap

Eén op de acht Nederlanders kampt met een beperking. Een deel daarvan woont in verzorgingshuizen en de overige 1,6 miljoen kan men overal tegen het lijf lopen. Hoe ga je bij een eerste hulp-situatie om met iemand met een handicap?

De meeste mensen weten weinig van handicaps en vaak nog minder hoe ze moeten omgaan met mensen met een beperking. Volgens Roger Dacier van Stichting Gips Training en Advies (kortweg GIPS), geldt dit voor EHBO’ers maar ook voor professionele hulpverleners. “Ongewild door beide partijen, komt een gesprek of samenwerking moeizaam op gang en liggen misverstanden op de loer. Dit is niet alleen vervelend voor de gehandicapte, maar heeft een negatief effect op de onderlinge communicatie en efficiënte dienst- en hulpverlening.”

GIPS wil de integratie van gehandicapten in de samenleving bevorderen door aan beeldvorming, inzicht en begrip te werken en heeft daarvoor een cursus ontwikkeld. Hierbij ligt het zwaartepunt op ervaringsgericht leren. Roger Dacier is account manager van GIPS en één van de trainers. Hij weet als geen ander welke moeilijkheden iemand met een beperking tegenkomt, aangezien hij zelf in een rolstoel zit.

Eigen regie
“Vanaf mijn schooltijd heb ik mij verzet tegen mensen die voor mij wilden bepalen wat ik zou moeten doen. Integratie en participatie waren destijds nog ver te zoeken. Hoewel er een inhaalslag is gemaakt, blijft het vervelend om je te moeten laten gelden om de regie over je eigen leven te houden.” Als ervaringsdeskundige heeft hij zich sterk gemaakt om een programma op te zetten waarin theorie, praktijksituaties en ruimte voor discussies elkaar afwisselen.
Tijdens de training worden handvatten aangereikt die direct in de praktijk toe te passen zijn.”Bij een recente EHBO-praktijkles was men zo druk bezig om de evacuatiestoel op de juiste manier te gebruiken, dat men naliet om het slachtoffer – ik dus – te betrekken in de hulpverlening. Doorgaans heeft iemand met een beperking zijn eigen situatie goed in beeld. Je krijgt dan op een presenteerblaadje aangeboden hoe je het beste kunt handelen. Maak gebruik van de kennis van de ervaringsdeskundige”, aldus Roger Dacier.

Oefenen
Hij benadrukt: ‘’Je moet de communicatie aanpassen aan de handicap. Bij iemand in een rolstoel moet je je anders opstellen dan bij iemand die doof of blind is. In verzorgingshuizen mag men met ons oefenen. Met de bewoners zou dit teveel onrust met zich mee brengen. Onze training ‘op maat’ gaat in op de specifieke vraag van de opdrachtgever.” Via GIPS Spelen en Leren worden leerlingen uit groep 7 en 8 bekend gemaakt met het leven met een beperking (wonen, werken, vrije tijd). Roger Dacier: “We geven ze dan een parcours om geblinddoekt te lopen of met krukken of met koptelefoon om ze te laten ervaren hoe het is.”

Een voorbeeld dicht bij huis. “Afgelopen winter heeft het veel gesneeuwd. De dame van de thuiszorg had een paadje geveegd naar de schuur. Een goede actie op zich, alleen had ze het niet breed genoeg gemaakt voor mijn rolstoel. Door die situaties word je met je neus op feiten gedrukt dat het inlevingsvermogen – ook van professionals – soms klein is. Hetzelfde geldt voor de beperkte beschikbaarheid van invalidentoiletten, zeker buiten winkeltijden. In Amerika is dat – door de vele veteranen – beter geregeld. Zonder de juiste voorzieningen krijg je daar als horecaondernemer geen vergunning.’’

Onbeholpenheid
Op de website van GIPS staat een video met praktijkvoorbeelden. Door een ober wordt de begeleider aangesproken wat de man in de rolstoel wil drinken. Een taxichauffeur vraagt aan een blinde vrouw de weg. Een vrouw met afasie komt niet uit haar woorden als ze de weg vraagt aan een politieagent, een man wordt aangespoord een gebouw te verlaten en reageert daarop heel heftig door zijn autisme. “Velen gaan er van uit dat een gehandicapte ook verstandelijk beperkt is. Iemand die doof is wordt vaak niet in het gesprek betrokken. Autisten reageren vreemd en verstandelijk beperkte mensen kunnen geen beslissingen nemen. Onbekendheid en onbegrip leiden tot onbeholpenheid en tot situaties waarin de communicatie stokt. Wij doorbreken de taboesfeer rondom het verschijnsel handicap.”
“Als verkoper in een schoenenzaak zou ik niet tot mijn recht komen, aangezien ik de beleving van lopen niet ken. Maar over respectvolle bejegening van gehandicapten weet ik alles te vertellen om mensen een andere kijk te geven op deze groep in de samenleving.
Bij de evaluatie krijgen we vaak te horen dat we bij mensen de ogen hebben geopend. We houden ze een spiegel voor. Het is vaak onwetendheid, gesteund door vooroordelen. Eigenlijk roepen we de mensen op om verder te kijken dan hun neus lang is”, aldus Roger Dacier.