Stikken in een druif of cherrytomaatje

Boek over bizarre kinderongevallen

De werkelijkheid is soms wreder dan de fantasie. Een jong kind kan stikken in een knakworst, een marshmallow of een druif. Een ondernemend peutertje kan zich ophangen aan een gordijnkoord. In 99 van de 100 gevallen gaat het nèt goed. Maar het zal maar die ene keer zijn…

Tijdens hun werk krijgen brandwondenchirurg Mariëlle Vehmeijer en intensive care kinderarts Fieke Slee te maken met bizarre ongevallen. En horen ze ouders vaak zeggen: ‘had ik het maar geweten’. Een kind dat bijna is gestikt in een cherrytomaatje. Ouders die akelig verrast werden toen hun dreumes (‘we dachten dat hij nog niet kon staan’) zich ineens aan het snoer van de waterkoker omhoog trok. De schrik toen die onschuldig lijkende sterretjes ernstige brandwonden veroorzaakten. Een peuter die bijna verdronk in een emmer met regenwater.
Motorische ontwikkeling
Elk jaar sterven kinderen of houden blijvend letsel over aan een ongeval dat voorkomen had kunnen worden. Veel ouders onderschatten namelijk de snelheid van de motorische ontwikkeling van hun kind. De cijfers liegen er niet om. Elke week worden ruim 850 kinderen (jonger dan vijf jaar) op de Spoed Eisende Hulp behandeld als gevolg van een ongeval. Per jaar zijn dat er 45.000. Elke twee weken sterft er een kind jonger dan vijf jaar – vaak door verstikking of verdrinking. Vijftig tot zestig procent van alle ongevallen gebeurt in en om huis. Anders dan de term doet vermoeden hebben deze ‘huis- tuin- en keukenongevallen’ soms ernstige gevolgen.

Door het doeltreffend eerste hulp verlenen heeft een kind een grotere kans op een betere afloop. Maar hoeveel weten ouders van hulpverlening? Vehmeijer: “We hebben zelf ook jonge kinderen. En we moesten elkaar bekennen dat we over het verlenen van eerste hulp op elkaars vakgebied weinig afwisten. Zo keek ik ervan op dat je kunt stikken in een druif en wist Fieke niet dat heel koud water de brandwond verdiept.”
Preventietips
Het idee om samen een boek te maken, was geboren. “We wilden aan de hand van praktijkvoorbeelden zoveel mogelijk informatie geven. Maar ook wetenschappelijke feiten, preventietips en eerste hulp-adviezen. Geen gemakkelijke opdracht”, zegt ze achteraf. “Want tegelijkertijd wilden we niet betuttelend zijn of de lezer angst aanjagen.”

Toch zetten de beide specialisten door. “We kwamen erachter dat er tal van boeken zijn geschreven over de zwangerschap én over de eerste maanden van je baby. Van tandjes krijgen tot de juiste voeding. Maar gek genoeg bestond er over het veilig groot brengen van je kind nog geen goed boek.”

Repareren
“Natuurlijk zijn er mensen die zeggen ‘ik ben ook groot geworden zonder waarschuwingen en traphekjes, fornuis- of deurbeschermers. Ik had vroeger ook wel eens een blaar of blauwe plek’. Maar het gaat ons niet om een gat in de knie of een gebroken arm. Dergelijke verwondingen zijn te repareren. Het gaat ons wèl om ongevallen die sporen nalaten. Het is gruwelijk als een baby stikt door een hippe hoofdbeschermer in het ledikantje. We vinden het vreselijk om ouders te moeten vertellen dat hun kind blijvende hersenschade overhoudt aan het verslikken in een cherrytomaatje. Of dat hun peuter vele operaties nodig zal hebben na een brandwondongeval. Niet alleen het kind ondervindt de gevolgen, ouders dragen – soms voor altijd – een schuldgevoel mee.”

Sociaal project
De kennis over oorzaken van ongevallen moet niet blijven steken bij artsen, vinden Vehmeijer en Slee. En daarom schreven zij dit boek. ‘Pas op kijk uit’ is een compleet naslagwerkje met ervaringsverhalen van ouders en heldere informatie om risico’s te herkennen. Het biedt ouders een handvat om voorzorgsmaatregelen te kunnen nemen. Ook is er informatie over de levensstadia van een kind, met bijbehorende gevaren. En natuurlijk zijn er praktische eerste hulp-adviezen. “Want weet je precies wat je moet doen als je kind in een brandende pyama op je af komt? Kun je je kind reanimeren, als dat nodig is? Wij zien ‘Pas op kijk uit’ als een sociaal project. Ieder kind dat met dit boek geholpen wordt en ieder ongeval dat voorkomen kan worden, is er één.”