Studenten zetten zich in voor reanimatieonderwijs

Zoveel mogelijk middelbare scholieren leren hoe ze moeten reanimeren, dat is het hoofddoel van Stichting Qualitative Resuscitation by Students Nederland, afgekort Taskforce QRS. We spraken met Floor Smeets, secretaris van de Nijmeegse afdeling, over de bijzondere missie van een landelijke netwerk van (para)medische studenten.

‘In Nederland worden zeventienduizend mensen per jaar getroffen door een circulatiestilstand’, aldus Smeets. ‘Dat zijn driehonderd Nederlanders per week. Telkens als ik dat getal hoor of lees, ben ik me weer even bewust van de enorme omvang. Dat is steeds opnieuw een motivatie om het zinvolle werk van onze organisatie voort te zetten.’

Reanimatielessen
Dat zinvolle werk behelst onder meer het houden van reanimatielessen aan middelbare scholieren. ‘Want de overlevingskans neemt aanzienlijk toe wanneer je binnen de eerste zes minuten na een hartstilstand reanimeert’, vervolgt Smeets. Scholieren kunnen daarbij, nu en in de toekomst, een grote rol spelen. ‘Immers zijn jongeren in staat om vaardigheden gemakkelijk aan te leren. Daarnaast blijft het aangeleerde bij hen het beste hangen.’ Door bij scholieren te beginnen, streeft Taskforce QRS naar een hele generatie die in de toekomst weet hoe te reanimeren.

‘Een bijzonder detail is dat onze organisatie zelf ook volledig draait op studenten, (para)medische studenten welteverstaan. Stuk voor stuk zetten zij zich naast hun studie vrijwillig in voor de stichting.’ Zo ook Smeets, studente biomedische wetenschappen aan de Radboud Universiteit. Ze begon als vrijwillig instructeur en is nu sinds een jaar actief als bestuurslid. ‘Ik draag daarbij niet alleen het mooie gedachtegoed van de stichting uit, ik zie het ook als een uitdaging voor mezelf’, vertelt ze over haar bijzondere nevenfunctie. ‘Zo leer ik onder andere hoe het is om voor een klas te staan.’

Zeven afdelingen
Het idee om een project te starten waarbij medische studenten reanimatieonderwijs verzorgen ontstond in 2004, tijdens een congres in Maastricht. Prof. dr. Ton Gorgels en mr. Petra Schuffelen kunnen worden gezien als de grondleggers van het huidige Taskforce QRS. In samenwerking met de Nederlandse Reanimatie Raad ijverden zij zich vanaf 2006 voor het opleiden van studenten tot reanimatie-instructeurs. Inmiddels telt de stichting zeven actieve afdelingen in Amsterdam, Groningen, Leiden, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht.
Wat deze afdelingen, naast het hoofddoel, gemeen hebben, is dat elk van die steden een medische faculteit heeft. ‘Dat vormt niet alleen de basis voor een gedegen studentennetwerk in een stad, het geeft ook de mogelijkheid om de expertise van hoogleraren en andere experts, vaak gelieerd aan de universiteit, in te zetten bij de organisatie’, aldus Smeets.
Boven de regionale afdelingen staat aan landelijk bestuur, dat initiatieven neemt op strategisch vlak. ‘Bijvoorbeeld op politiek gebied of door het doen van subsidieaanvragen.’ Vergaderingen van dit ‘hoofdbestuur’ worden maandelijks afwisselend bijgewoond door een stedelijk bestuurslid, iets wat de samenwerking tussen de verschillende afdelingen moet versterken.

Drempel verlagen
De middelbare scholen waar onderwezen wordt, worden door Taskorce QRS benaderd en vice versa. ‘Doordat we inkomsten vergaren uit het verzorgen van particuliere cursussen, hoeven we scholen geen vergoeding te vragen voor ons werk. Daarmee kunnen we een eventuele drempel voor onderwijsinstellingen verlagen. Tevens worden alle materialen door ons verzorgd. Het enige wat we nodig hebben, zijn een lokaal en lestijd’, legt Smeets uit.
In die lestijd gaan vier studentinstructeurs met leerlingen aan de slag om hen te leren over het standaard reanimatieprotocol en de stabiele zijligging, maar ook het gebruik van een AED en reanimatie bij kinderen komt aan bod. ‘Overigens beginnen we een les altijd met het wegnemen van een stukje angst. Immers, een reanimatieproces is niet niks. De belangrijkste boodschap die we leerlingen op dat moment proberen mee te geven, is dat alles wat ze voor een slachtoffer kunnen betekenen, beter is dan niets doen.’

‘Soms zijn er ook leerlingen, of juist leraren, die een reanimatie van dichtbij hebben meegemaakt. Daar houden we dan rekening mee in ons verhaal. Tegelijkertijd kunnen de persoonlijke verhalen ijsbrekers zijn.’ Evengoed leiden bijzondere vragen en antwoorden van leerlingen niet zelden tot komische situaties. Dat varieert van de vraag of vrouwen wel gereanimeerd kunnen worden vanwege hun borsten tot de veronderstelling dat een ‘taser’, die tot de uitrustig van politieagenten behoort, verwant is aan een AED. ‘Zelf maakte ik ooit mee dat een leerling zich uit schaamte verschuilde achter een zogenaamde tongblessure, als excuus om geen beademingsoefening te hoeven doen.’

Alle stappen
Terug naar de inhoud van de lessen. ‘Daarbij komen alle stappen van het reanimatieprotocol aan bod’, benadrukt Smeets. ‘In twee lessen van honderd minuten leren scholieren hoe ze moeten handelen als de situatie zich voordoet. Van het controleren van iemands bewustzijn tot het verzorgen van borstcompressie en beademing.’

De kunst is om mensen vervolgens te motiveren om zich aan te sluiten bij een netwerk, weet men ook bij Taskforce QRS. ‘Er kan namelijk pas echt winst geboekt worden wanneer opgedane kennis ook daadwerkelijk in praktijk kan worden gebracht.’ In ieder geval overtuigen de studenten hun cursisten van het belang om zich aan te melden bij Hartslag Nu, zodat men een melding krijgt wanneer er iemand in de directe omgeving getroffen wordt door een hartstilstand. Over de suggestie voor cursisten om zich aan te sluiten bij een lokale EHBO-vereniging heeft ze niet eerder gedacht: ‘Dat neem ik zeker mee. Dergelijke verenigingen vormen immers niet alleen een sterk netwerk, ze zorgen ook voor tijdige bijscholing.’

Een gedeelde uitdaging voor zowel Taskforce QRS als het landelijke netwerk van EHBO-verenigingen zit hem volgens Smeets tot slot in het streven naar reanimatieonderwijs als standaardonderdeel van iedere middelbare schoolopleiding. ‘Het zou mooi zijn als we op een bepaalde manier onze krachten kunnen bundelen om dat te bewerkstelligen’, besluit ze gedreven.

Meer informatie over het werk van
Taskforce QRS is te vinden op
www.taskforcequrs.nl.