Vallen met beleid
Valpreventie en -training voor ouderen
Iedere vijf minuten valt er in Nederland een oudere (55+) dusdanig dat er zorg op de Spoedeisend Hulp nodig is. Omdat de maatschappij vergrijst en ouderen langer zelfstandig (moeten) blijven wonen, neemt dit aantal toe. Met valpreventie en valtraining blijft de schade wellicht beperkt. Piet Lagerwaard geeft zo’n training in Arnhem.
Piet Lagerwaard heeft al veertig jaar ervaring met de Japanse krijgskunst Aikido. Een zelfverdedigingssport waarbij je leert om aanvallen af te weren en om daarbij de aanvaller ongedeerd te laten. Het laat zien dat ontspanning effectiever kan zijn dan (fysieke) spierkracht. En dat laatste punt neemt Piet mee in zijn valpreventie en –training voor ouderen. “Om goed te kunnen vallen, zonder teveel letsel op te lopen, moet je ontspannen”, vertelt Piet. “Hoe krampachtiger je valt, hoe groter de kans op een breuk.”
Zwaartepunt
“Mensen raken vooral snel uit balans als ze te gespannen zijn, dat geldt voor iedereen. Ouderen raken door allerlei redenen (minder sterke botten en spieren, duizelingen, angst om te vallen) nóg sneller uit balans. Wat wij cursisten leren, is om zich bewust te zijn van hun centrum. Dat centrum is het zwaartepunt in je lichaam en zit in je buik. Bij spanningen trekken we de schouders omhoog en zitten we in ons hoofd, hierdoor raak je letterlijk uit balans, ben je niet gecentreerd. Leren ontspannen en bewust zijn van je lijf is een hele grote stap in de preventie.”
Valangst
“Thuis kan er preventief van alles worden aangepast, maar eenmaal buiten is die controle weg. Het is daarom nooit te voorkomen dat je ooit valt. Het is dan wel belangrijk om te weten hóe je moet vallen.” Bij de training, opgebouwd uit een gedeelte theorie en vervolgens praktijk, kunnen de ouderen ervaring opdoen in het onder begeleiding vallen op een dikke mat. Piet: “Door het oefenen met vallen, verdwijnt een stuk valangst en daarmee spanning. Het is niet mogelijk om altijd volledig ontspannen te zijn en in balans. Wij leren de ouderen om alert te zijn op de risicovolle momenten. Bijvoorbeeld traplopen, iets hoog uit de kast pakken of een drempel overstappen. Eerst centreren, met aandacht naar je buik en dan met volle aandacht de handeling uitvoeren. De cursisten krijgen oefeningen mee naar huis om hun arm-, been- en nekspieren te versterken en om te leren ontspannen.”
Bal of baksteen
Bij angst gaan de armen strak naar voren bij een val. De klap komt vol op de handen en armen, met veelal een fractuur tot gevolg. Piet: “Ontspan! Uitademen helpt al. Maak het lichaam rond met de armen langs het lijf en de kin op de borst. Als een bal. Laat een bal vallen en hij rolt mooi weg. De baksteen ploft hard neer en zal op een harde ondergrond waarschijnlijk breken. Voorover vallen is ingewikkelder. Dan moet je je opvangen op je gehele onderarmen door die in V-vorm voor je te plaatsen en je hoofd omhoog houden. Het goed plaatsen van de armen is essentieel. Dat maakt het oefenen op de mat zo mooi. Meer valervaring maakt minder angstig en meer ontspannen. Met de juiste valtechniek geeft dat minder schade bij een daadwerkelijk val.”