Feesten, maar geniet met mate

December is voor veel mensen een feestmaand. Het begint al met Sinterklaas, dan de Kerst en gaat via oudejaarsavond over in Nieuwjaarsdag. Vaak gaan deze dagen gepaard met het nodige eten en drinken. Wat als feesten uitmondt in een nachtmerrie door te veel drugs of comazuipen? Hoe kan een EHBO’er het beste handelen?

Tom Bart is preventiewerker bij de Jellinek: “Ik hou me bezig met de preventie van problematisch middelengebruik en de schade die het gebruik kan opleveren. Het gebruik van ieder middel, van alcohol tot drugs, brengt een bepaald risico met zich mee. Dit kunnen psychische of lichamelijke problemen zijn.

Eén van onze doelen is het uitstellen van de eerste keer dat iemand een middel gebruikt. Hoe ouder iemand is wanneer dit gebeurt, des te kleiner de kans op toekomstige geestelijke of lichamelijke problemen. Een ander doel is het voorkomen van problemen bij mensen die het middel al gebruiken. Dit doen we door deze groepen gericht voor te lichten over de risico’s en de manieren hoe deze risico’s zo veel mogelijk beperkt kunnen worden.”

Nationale Drugs Monitor
Het Trimbos brengt ieder jaar de Nationale Drugs Monitor uit. Dit is een uiteenzetting van allerlei landelijk onderzoeken naar het huidige drugsgebruik. Hieruit blijkt dat in 2015 8% van de bevolking in het voorgaande jaar cannabis heeft gebruikt, voor cocaïne was dit 1,6% en voor 2,5% XTC. Het is dus maar een klein percentage op de totale bevolking dat deze middelen gebruikt. En van deze gebruikers is er maar een klein deel wat er daadwerkelijk mee in de problemen komt.

Tom Bart benadrukt: “Het is echter zo dat wanneer er problemen optreden, de gevolgen groot kunnen zijn. Vaak zijn deze problemen te voorkomen door de gebruikers van de juiste informatie te voorzien en op tijd te signaleren. Zo kan er tijdig ingegrepen worden.” Bij alcohol en tabak liggen de gebruikerscijfers vele malen hoger. Zo heeft 77% in het laatste jaar nog alcohol gedronken en 25% tabak gerookt. Ongeveer de helft van de mensen in de verslavingszorg zit daar voor een primair alcoholprobleem. En de kans om te overlijden door de gevolgen van het roken is ongeveer 1 op de 4, dit is vele malen hoger dan bijvoorbeeld XTC of cocaïne. De mogelijke gevolgen voor de gebruiker en de maatschappij zijn bij tabak en alcohol zeer groot.

De risico’s van alcohol
Alcohol brengt vele risico’s met zich mee. Van sommige risico’s zijn veel mensen zich ook niet geheel bewust. Wanneer men rookt en longkanker krijgt, wordt de link hiertussen meestal snel gelegd. Dit is bij alcohol en bijvoorbeeld borst- of maagkanker vaak minder het geval. Dit terwijl een aanzienlijk deel van deze kankergevallen wel degelijk met het alcoholgebruik te maken hebben. Tom Bart: “Ook gaat somberheid en depressie vaak samen met overmatig alcoholgebruik. Zodra mensen stoppen met drinken, voelen ze zich vaak snel weer beter. Dit wordt helaas vaak over het hoofd gezien.”

Wanneer ingrijpen?
Op de vraag wanneer er ingegrepen zou moeten worden, geeft Tom Bart aan dat dit een moeilijk te beantwoorden vraag is: “Er zijn mensen die veel drinken, maar er helemaal geen problemen door ervaren en ook makkelijk weer kunnen stoppen. Ook zijn er mensen die misschien niet zo veel drinken, maar er wel problemen mee krijgen. Vaak kan de omgeving beter inschatten dat er wat aan de hand is dan ze denkt. Mensen uit de omgeving kunnen bijvoorbeeld opmerken dat iemand zich anders gaat gedragen. Dit kan een teken zijn dat iemand ergens mee zit. Een onbevooroordeeld en open gesprek kan vervolgens al een hoop aan het licht brengen.”

Cursus Eerste Hulp Bij Drugsongevallen in het Uitgaanscircuit
Het herkennen van verschijnselen dat iemand te veel alcohol of drugs heeft gebruikt verschilt per middel. De preventiemedewerker licht dit toe: “Bij stimulerende middelen zoals speed zijn gebruikers meer gespannen en energiek en zijn de hartslag en bloedruk verhoogd. Bij verdovende middelen als alcohol is iemand juist warrig en sloom en gaat de hartslag en ademhaling langzamer. Bij hallucinogene middelen als paddo’s verschilt het heel erg per persoon hoe iemand zich gedraagt. En zo zijn er tussen de verschillende middelen nog veel meer nuanceverschillen.
Om dit goed te kunnen herkennen, is het van belang om hier veel ervaring mee te hebben of om hier een speciale training voor te volgen. Bij de Jellinek bieden we hiervoor dus ook de EHBDu (Eerste Hulp Bij Drugsongevallen in het Uitgaanscircuit) cursus aan. Deze cursus is ontwikkeld door Educare en is bedoeld voor bijvoorbeeld personeel wat veel te maken krijgt met drugsincidenten tijdens het werk of hulpverlening.”

Eerste hulp bij een slachtoffer ‘comazuipen’
Wanneer iemand zo veel gedronken heeft, zodat hij bewusteloos raakt, wordt dat comazuipen genoemd. Dit is ernstige alcoholvergiftiging. Van belang is om allereerst de luchtweg vrij te maken. Iemand moet in de stabiele zijligging zodat de luchtweg vrij blijft, ook als er wordt overgegeven. Vervolgens moet de ademhaling en de hartslag gecontroleerd en gemonitord worden. Als deze te langzaam zijn, moet er zo nodig mogelijk overgegaan tot reanimeren en dient er een ambulance te komen. Verder moet de temperatuur worden gecheckt. Iemand met een alcoholintoxicatie is niet meer in staat om zelf de lichaamstemperatuur goed te reguleren en loopt een groter risico op onderkoeling. Ook dient het bewustzijn van de patiënt gecontroleerd te worden.
Als iemand helemaal niet meer reageert (ook niet op een pijnprikkel), dan is er een vergroot risico op een coma en moet diegene direct naar het ziekenhuis. “Omgaan met omstanders is vaak helaas een moeilijk probleem. Daarom is het belangrijk dat je in dit soort gevallen niet alleen bent. Zo kan één iemand zich op de patiënt richten en de ander zorgen dat de omstanders op afstand blijven. Degene die met de omstanders bezig is, dient vooral rust uit te stralen, dit straalt af op anderen. Mocht de dreiging van de omstanders te groot zijn, dan kan de politie gebeld worden om te helpen.”

Samenwerking tussen instanties
Als er problemen ontstaan, kan iemand in Nederland snel goede medische hulp krijgen. Ook zien veel gemeentes de waarde in van goede preventie om problemen te voorkomen. “Er valt echter nog steeds winst te behalen. Zo kan bijvoorbeeld het alcohol- en tabaksgebruik nog verder teruggedrongen worden. Daarnaast is de zorg onderhevig geweest aan grote veranderingen en kan er goed gekeken worden naar aanpassingen in het belang van de patiënt. Door goede samenwerking tussen de verschillende instanties als EHBO-diensten en de verslavingszorg kunnen we veel bereiken”, beëindigt Tom Bart, preventiemedewerker bij Jellinek zijn betoog.